Kolor oczu u dziecka — czy można to przewidzieć?

To, jaki dziecko będzie mieć kolor oczu, to nic innego, jak czysta genetyka. Wszystko jest zapisane w genach rodziców, a część z nich przekazywana jest dziecku. To, jaką barwę oczu będzie mieć mała pociecha, zależy przede wszystkim od koloru oczu rodziców. Za kolor oczu u dziecka odpowiedzialne są co najmniej trzy geny, jednak głównie naukowcy skupili się na poszerzaniu wiedzy na temat dwóch – EYCL1 oraz EYCL3. EYCL1 odpowiada za zieloną lub niebieską barwę oczu, zaś EYCL3 – za brązową lub niebieską. Tuż po narodzinach, dzieci zwykle mają niebieskie oczy, które wybarwiają się na inne kolory, w zależności od tego, jaka informacja jest zapisana w ich genach. Kolor docelowy oczy osiągają dopiero w wieku 3-4 lat. Można to jednak w prosty sposób przewidzieć, a nawet wyliczyć prawdopodobieństwo danego koloru oczu!

Brązowe oczy

Za brązowe oczy odpowiada gen EYCL3. Dziecko będzie posiadać brązowe oczy, jak jedno z rodziców również będzie posiadaczem brązowych oczu. Ta barwa jest uwarunkowana allelem dominującym, który ujawnia się zawsze, gdy jest obecny. Allel jest częścią składową genu, dzięki któremu mogą ujawnić się poszczególne cechy. Gdy oboje rodziców mają brązowe oczy, prawdopodobieństwo przekazania swojemu dziecku tej barwy jest równa lub wyższa 50% – w zależności od tego, czy rodzice są homozygotami (posiadają dwa allele warunkujące brązowy kolor oczu) lub heterozygotami (posiadają jeden allel warunkujący brązową barwę oczu oraz inny allel, który jest recesywny — nie ujawnia się przy allelu dominującym). Gdy jedno z rodziców ma brązowe oczy, a drugi z nich ma oczy innego koloru — wtedy prawdopodobieństwo wynosi 25-50%.

Zielone oczy

Zielone oczy są wynikiem posiadania w genie EYCL3 dwóch recesywnych alleli, które warunkują niebieską barwę zamiast brązowej oraz posiadają w genie EYCL1 co najmniej jeden dominujący allel, który nadaje oczom zieloną barwę. Taką barwę oczu, dzieci mogą mieć posiadając rodziców, którzy mogą mieć dowolny kolor oczu. Za wyjątkiem dwóch par niebieskich oczu.

Niebieskie oczy

Niebieski kolor tęczówek jest warunkowany przez dwa geny – EYCL3 oraz EYCL1. Niebieskie oczy u dziecka warunkowana jest allelami recesywnymi — jeśli dwójka rodziców miała niebieskie oczy, z bardzo dużym prawdopodobieństwem ich dziecko również będzie mieć niebieskie oczy. W każdym z genów to recesywne allele odpowiadają za niebieską barwę oczu.  Taki kolor tęczówek może również wystąpić przy brązowookich czy zielonookich rodzicach, którzy przekazali swojemu dziecku recesywne allele w obydwu genach.

Genetyka w praktyce

Jeśli dwójka rodziców posiada brązowe oczy i przekaże potomstwu parę recesywnych alleli (oboje będą heterozygotami w genie EYCL3), to dziecko będzie posiadać niebieskie oczy. Jeśli jednak przekażą allel dominujący w genie EYCL3, ich dziecko będzie mieć brązowe oczy. Gdy jednak przekażą geny recesywne w genie odpowiadającym za brązowy kolor oczu, zaś co najmniej jeden dominujący w genie warunkujący zielony kolor oczu, wtedy dziecko będzie posiadaczem zielonych tęczówek.